Tarieven zorg flink onder druk: materiële kosten omhoog, personeel zelfs nóg harder
De stijging van de kosten in de zorgsector zet zorgaanbieders onder druk. Terwijl de materiële kosten al sterk stegen, zijn de personele kosten dit jaar juist het lastigst opvangen.
Snelle stijging van materiaal- en loonkosten
Volgens de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) bedroeg de definitieve prijsindex voor materiële kosten in 2023 liefst 7,02 %. Nederlandse Zorgautoriteit In 2022 was dit nog 9,25 %. Nederlandse Zorgautoriteit Voor 2024 is de voorlopige index al 2,51 %, met een definitieve inschatting van 3,10 %. Nederlandse Zorgautoriteit
Bij personele kosten bedroeg de stijging in 2023 6,36 %, terwijl in 2022 het indexcijfer op 4,42 % lag. Nederlandse Zorgautoriteit Voor 2024 is de voorlopige inschatting 4,94 %, met een definitieve verwachting van 6,00 %. Nederlandse Zorgautoriteit
Ook de kapitaallasten stegen sterk: in 2023 bedroeg de index 8,53 %. Nederlandse Zorgautoriteit In 2022 was dat 6,82 %. Nederlandse Zorgautoriteit Voor 2024 wordt een voorlopige groei van 2,51 % voorzien, met een definitieve indicatie van 3,06 %. Nederlandse Zorgautoriteit
Tenslotte geldt voor de tarieven van de medisch-specialistische zorg dat daar een samengestelde index wordt toegepast (2/3 loon, 1/3 materiaal). In 2023 kwam die uit op 7,70 %. Nederlandse Zorgautoriteit Voor 2024 is de prognose 5,91 %. Nederlandse Zorgautoriteit
Wat betekenen deze cijfers in de praktijk?
De stijgingen van materiële kosten, personeelskosten en kapitaallasten maken het voor zorginstellingen steeds moeilijker om onder de bestaande tarieven rendabel te opereren. Zeker in sectoren waar de tarieven gefixeerd zijn of slechts beperkt vrij onderhandelbaar zijn, kan dit leiden tot financiële knelpunten.
Voor zorgverzekeraars kan de druk toenemen om tarieven omhoog te brengen, of om extra efficiëntieslagen te eisen van zorgaanbieders. Maar ook patiënten zouden indirect kunnen worden geraakt — bijvoorbeeld door langere wachtlijsten of beperking van voorzieningen.
Een paar opvallende trends
- 2023 springt eruit: Materiële kosten kenden in 2023 een opvallende piek (7,02 %).
- Langzame vertraging: De voorlopige cijfers voor 2024 duiden op minder sterke stijgingen, al blijft de druk aanwezig.
- Lonen lopen achter maar trekken aan: De personele kosten stegen in 2023 aanzienlijk, en de verwachtingen voor de komende jaren liggen hoger.
- Kapitaallasten zwaarder meegewogen: De scherpe stijging van 2023 (8,53 %) geeft aan dat investeringen, onderhoud en afschrijvingen steeds duurder worden voor zorginstellingen.
Duiding: is dit houdbaar?
Hoewel de percentages op het eerste gezicht indrukwekkend zijn, gaat het om relatieve stijgingen op basis van een jaarlijks referentiepunt. Toch kunnen cumulatieve stijgingen over meerdere jaren een zware druk leggen op de kostenstructuur van instellingen.
Een belangrijke factor is de mogelijkheid voor zorgaanbieders om – in overleg met verzekeraars en overheid – hogere tarieven door te berekenen. Maar in gereguleerde segmenten is die ruimte vaak beperkt. Hierdoor kunnen aanbieders worden gedwongen bezuinigingen door te voeren, belemmeringen op innovatie opwerpen of in het ergste geval voorzieningen schrappen.
Verder speelt economische context mee: inflatie, rente, loonontwikkeling in andere sectoren — allemaal factoren die meespelen in hoe langinstellingen en zorgverzekeraars tot oplossingen kunnen komen.
Slot
De recente prijsindexcijfers van de NZa tonen aan dat de kostenstijging in de zorgsector onmiskenbaar groot is — met name voor personeel en kapitaal. De uitdaging ligt er nu in hoe de sector, verzekeraars en overheid gezamenlijk de balans vinden tussen kostendekking, kwaliteit en toegankelijkheid van zorg.